Connect with Facebook
Żywienie i wspomaganie.
Niezależnie od tego, czy ćwiczymy rekreacyjnie, czy mamy aspiracje "wyczynowca", to każdy przemyślany i systematyczny wysiłek prowadzi do wzrostu poziomu wytrenowania. Oznacza to, że z czasem organizm lepiej znosi intensywniejszy wysiłek. Wzrost poziomu wytrenowania opiera się na zasadzie naturalnej adaptacji. Na skutek treningu, który jest dla organizmu pewnego rodzaju "stresem" następuje wybicie organizmu z homeostazy (równowagi życiowej).
Organizm adaptuje się do tego na zasadzie nadkompensacji, czyli wzmożonym gromadzeniu substancji biologicznych umożliwiającym organizmowi przetrwanie w niesprzyjających warunkach. Dla osób uprawiających sporty siłowe tymi "niesprzyjającymi warunkami" jest kolejny (intensywniejszy) wysiłek siłowy.
Organizm przeciętnego, nie ćwiczącego człowieka pozostaje najczęściej w stanie równowagi dynamicznej, co oznacza, że każdego dnia traci pewną część swego składu i jednocześnie, taką samą część odbudowuje.
W pewnych etapach życia i w pewnych sytuacjach życiowych, równowaga życiowa może być zachwiana. W dzieciństwie i w młodości rośniemy i rozwijamy się, gdyż odbudowujemy więcej składu ciała, niż tracimy - nadkompensujemy, czyli bilans wychodzi na plus. Proces starzenia, to odwrotność tego procesu. Tak samo w sytuacji stresu, czy choroby (choroba sama w sobie jest stresem dla organizmu) dominuje utrata składu ciała, natomiast rekonwalescencja po niej przypomina młodość - odbudowujemy straty spowodowane chorobą. Identycznie jak choroba przebiega adaptacja wysiłkowa. Podczas ćwiczeń dużo tracimy, po ich zakończeniu, w trakcie odnowy zyskujemy więcej niż utraciliśmy - następuje nadkompensacja.
Kierunek nadkompensacji zależy od charakteru ćwiczeń. W pierwszej kolejności dotyczy on białek - budulcowych i funkcjonalnych składników ciała. W efekcie treningów siłowych i szybkościowych, tracone i nadbudowywane są białka włókien mięśniowych, co powoduje, że ciężarowcom, kulturystom i sprinterom wspaniale rozwija się muskulatura.
Trening wytrzymałościowy nadkopmensuje białka oddechowe, dzięki czemu maratończycy przebiegają długie dystanse "bez zmęczenia".
Organizm odbudowuje również inne składniki energetyczne - napędzające aparat ruchu oraz tzw. substancje metabolicznie aktywne, umożliwiające wykorzystanie energii oraz kontrolujące przebieg nadkompensacji.
Skąd organizm czerpie składniki, które odbudowuje ? Oczywiście z pożywienia. Pożywienie jest jedynym bezpośrednim ich źródłem lub dostarczycielem prekursorów - substancji wykorzystywanych i nadkompensowanych po gruntownej modyfikacji chemicznej, we wnętrzu komórek. Dlatego właśnie prawidłowe odżywianie jest tak ważne w dochodzeniu do formy.
Składniki pokarmowe można podzielić w poniższy sposób:
1. Odżywcze (wchodzące w skład ciała człowieka).
2. Pozaodżywcze (nie wchodzące w skład ciała człowieka).
Podstawowe składniki odżywcze (1) to:
- białka,
- tłuszcze,
- węglowodany,
- woda.
Mikroskładniki odżywcze to:
- witaminy,
- minerały,
- czynniki witaminopodobne.
Składniki pozaodżywcze (2) to:
- substancje balastowe,
- quasi (niby) witaminy.
W "robieniu" formy mają swój udział składniki ze wszystkich wymienionych grup.
Jak wiemy, trenowany organizm traci wiele składu ciała, a następnie nie tylko odbudowuje ale również nadbudowuje straty - tworzy nadkompensację. Zjawiska te sprawiają, że potrzebuje on wyjątkowo dużych porcji składników pokarmowych. Powszechna żywność rynkowa zazwyczaj jest wystarczającym źródłem substancji odżywczych (przy właściwie ułożonej diecie) dla pokrycia potrzeb osób nietrenujących. Jednak jeden trening "wyczynowca" to tydzień pracy "gryzipiórka". Dla zawodowego sportowca zwykła żywność okazuje się niewystarczająca. Prosty przykład, gdyby ktoś zapragnął zaspokoić zapotrzebowanie sportowca na witaminy i minerały produktami rynkowymi - musiałby zalecić ma spożywanie 3-5 kg świeżych owoców dziennie. Łatwiej i zdrowiej będzie mu połknąć tabletkę mineralno-witaminową (koncentrat mikroskładników pokarmowych).
Dla zaspokojenia szczególnego zapotrzebowania organizmu na składniki odżywcze tworzone są tzw. suplementy (uzupełniacze). Są one niczym innym jak skoncentrowanymi i odpowiednio zestawionymi składnikami pokarmowymi. Należą one do tzw. żywności funkcjonalnej - przetworzonej w sposób umożliwiający celowe i kierunkowe wykorzystanie jej oddziaływań biodynamicznych takich jak np. ochrona przed chorobami, odchudzanie, rozwój masy mięśniowej, czy poprawa wydolności tlenowej.
Suplementy to nie leki, lecz pokarm - zgodnie z zaleceniami na etykiecie można je stosować bez najmniejszych obaw o skutki uboczne. Suplementy nie tylko nie szkodzą zdrowiu, lecz wyraźnie je wspomagają. Stosowane w sporcie, obok wspomagania zdrowia, wspomagają nabywanie zdolności wysiłkowych.
Powyższy tekst napisałem na podstawie referatu mgr farm. Sławomira Ambroziaka.
Grzesiek.
Odpowiedź z Cytatem
